آخرین نوشته ها
آمار بازدید
بازدیدکنندگان تا کنون : ۹۲٫۶۲۲ نفر
بازدیدکنندگان امروز : ۴ نفر
تعداد یادداشت ها : ۱۹۸
بازدید از این یادداشت : ۱۲۷

پر بازدیدترین یادداشت ها :
[مقدمه]

مولی محمد امین استرآبادی را غالباً به کتاب الفوائد المدنیة می‌شناسند. عموم مردم با او کاری ندارند، و خواصّی که با آراء او سر و کار دارند، معمولاً بیش از این کتاب نمی‌شناسند. این کتاب نیز به دلایل مختلف فقط بخشی از سیمای کامل علمی او را نشان می‌دهد. بدیهی است که قضاوت در مورد یک شخصیت علمی با نگاهی محدود نتایج جامع به ما نمی‌دهد. بلکه باید تمام آثار او را دید و او را بر مبنای تمام آنها سنجید.
این ضرورت در مورد دانشورانی که بیشتر به عنوان مجادلات کلامی مطرح می‌شوند، بیشتر و جدّی تر است. لذا هر گونه اظهار نظری پیش از پیگیری آثار دانشوری مانند استرآبادی ارزش علمی ندارد، چه در جهت تأیید او باشد یا ردّ آن. البته می‌توان گفت: «بررسی دیدگاه استرآبادی در زمینۀ فلان موضوع بر اساس کتاب الف»، یعنی محدودیت‌های پژوهش را به روشنی با مخاطب در میان گذاشت، چه در عنوان یا در مقدمۀ پژوهش. ولی ادعای عامّ و کلّی و مطلق، آن هم بر اساس یکی از آثار یک دانشور کاری غیر علمی است با نتایج ناتمام و ناپذیرفتنی.
در این یادداشت کتابی از مولی امین استرآبادی بطور مختصر معرفی می‌شود که تا کنون چاپ نشده، ولی نسخه خطی آن – که خوشبختانه کامل و خوانا و معتبر است – در اختیار است. این معرفی بدان روی انجام می‌گیرد که پژوهشگرانی که در زمینۀ استرآبادی و رویکردهایش سخن می‌گویند و قلم می‌زنند، به این نسخه نیز نظر افکنند و اسیر قضاوتهای یک جانبه و ناتمام نشوند.
کتاب «دانشنامۀ شاهی» بر اساس نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس به شمارۀ ۱۰۶۳۳ موضوع این یادداشت است.
[معرفی کوتاه]

مرحوم استرآبادی این کتاب را که حاصل سالها مطالعه و بررسی و تعلیم احادیث و تأمل در آنها در زمان اقامت در حرمین شریفین می‌داند، به سلطان محمد قطب شاه، یکی از شاهان سلسلۀ قطب شاهی هند، تقدیم می‌کند. می‌دانیم که قطب شاهی‌ها شیعه و مروج تشیع بودند و آثار گرانقدری از دورۀ آنها برجای مانده است، در برابر گورکانیها و آثارشان.
استرآبادی آن را در طریقۀ خاصّه به منزلۀ اربعین فخر رازی در طریقۀ عامّه می‌داند، لذا آن را در چهل فایده سامان داده است. و آن را پس از فوائد مدنیه نوشته چنانکه به آن اشاره می‌کند.
نسخه موجود ما حدود ۶۰ برگ دارد و ارجاعها به شماره فریم‌ها است که اندکی با شماره برگ تفاوت دارد.
در این میان، فایدۀ ۱۷ و ۲۲ و ۳۶ به نظر نگارندۀ این سطور در باب روش شناسی استرآبادی مهمتر است، گرچه تمام آن سرشار از نکته و فایده است. در ضمن فایدۀ ۲۶ به حواشی خود بر اصول کافی اشاره می‌کند. و در فایده ۳۰ اشارات مهم علم الحدیثی بخصوص در باره محاسن و کافی و توحید صدوق دارد. در فایده ۳۶ ده دلیل عقلی – نقلی بر حقانیت تشیع اقامه می‌کند.
مؤلف خود بر فواید کتاب عنوان ننهاده، لذا فهرست تقریبی عناوین چهل فایده در اینجا بیان می‌شود تا پژوهشیان را به کار آید.
این یادداشت در روز جمعه ۱۸ جمادی الاولی ۱۴۴۰ نوشته شد، در سالگرد رحلت دانشوری سترگ که پس از گذشت ده قرن، همچنان قبلۀ اهل تحقیق است و کتابش مشعلی به راهشان؛ جناب احمد بن علی نجاشی رجالی بزرگ شیعه که در ۱۸ جمادی الاولی سال ۴۵۰ به جهان دیگر کوچید. پاداش معنوی این یادداشت تقدیم به روح بلندش باد و خدایش بر خوان احسان امام عصر عجل الله فرجه مهمان کناد. آمین.
[فهرست فواید]
فایده ۱. تقسیم افاضل به اشراقیین و صوفیه و ... (فریم ۶ معادل برگ ۲)
فایده ۲. معنای نفس الامر و ذهن و خارج و وجود و ثبوت و ... (ف ۸)
فایده ۳. آیا خداوند ماهیت و وجود و ... دارد؟ (ف ۱۰)
فایده ۴. در باب کلام خواجه نصیر در وجود و ثبوت و ... (ف ۱۱)
فایده ۵. بحث کنه و وجه (ف ۱۵)
فایده ۶. انفکاک کلیات از شخص (ف ۱۵)
فایده ۷. اجتماع ترکّب از جنس و فصل و ... (ف ۱۶)
فایده ۸. کلامی از شرح مطالع و نقد آن (ف ۱۷)
فایده ۹. علم به شیء (ف ۱۸)
فایده ۱۰. نظر علمای نحو در کلام شرطی (ف ۱۹)
فایده ۱۱. بحث نحوی در مبتدا و خبر (ف ۲۰)
فایده ۱۲. تقسیم وجود به خارجی و ذهنی (ف ۲۳)
فایده ۱۳. علم خداوند بر وجه کلی و جزئی (ف ۲۶)
فایده ۱۴. علم خداوند به اشیاء قبل و بعد از خلق آنها (ف ۲۶)
فایده ۱۵. حصول اشیاء در ذهن (ف ۲۶)
فایده ۱۶. آیا خداوند مبدأ ماهیات است؟ (ف ۲۷)
فایده ۱۷. قضاوت بین متکلمان (ف ۲۷)
فایده ۱۸. فعلیت ماهیات و وجود (ف ۲۸)
فایده ۱۹. معنای غیر متناهی (ف ۲۸)
فایده ۲۰. معنای زمان (ف ۳۰)
فایده ۲۱. بحث علیت (ف ۳۰)
فایده ۲۲. تعلیم و تعلّم مباحث عقاید (ف ۳۴)
فایده ۲۳. صانع عالم واجب الوجود است (ف ۳۵)
فایده ۲۴. ادلۀ عقلی توحید که در روایات آمده است (ف ۳۶)
فایده ۲۵. علم خداوند به جمیع اشیاء (ف ۳۷)
فایده ۲۶. صفات الهی (ف ۳۷)
فایده ۲۷. تأثیر فاعل (ف ۳۸)
فایده ۲۸. قدرت خدا و تمکن بر فعل و ترک (ف ۴۰)
فایده ۲۹. صفت حیّ (ف ۴۱)
فایده ۳۰. روایاتی در مورد افعال انسان (ف ۴۱)
فایده ۳۱. تقسیم ممکن به جسمانی و مجرّد (ف ۴۶)
فایده ۳۲. حسن و قبح افعال (ف ۴۸)
فایده ۳۳. ردّ کلام اشاعره در جبر (ف ۴۹)
فایده ۳۴. رضایت خداوند به افعال حسنه (ف ۵۰)
فایده ۳۵. امامت (ف ۵۱)
فایده ۳۶. ادامه بحث امامت (ف ۵۱)
فایده ۳۷. معانی تکلیف در روایات (ف ۵۸)
فایده ۳۸. معانی غیر مسلم در روایات (ف ۵۸)
فایده ۳۹. دعای کمیل با مقدمه‌ای جالب (ف ۶۰)
فایده ۴۰. چند دعای مختصر (ف ۶۳).
[ادای سپاس]

توجه به این کتاب را مدیون تذکر جناب حامد فرج پور و دستیابی به این نسخه عکسی را مدیون لطف جناب حسین متقی هستم. لطف گستردۀ الهی شامل حال هر دو عزیز باد.
سه شنبه ۲۳ بهمن ۱۳۹۷ ساعت ۹:۱۹
نظرات



نمایش ایمیل به مخاطبین





نمایش نظر در سایت