اشاره
در تاریخ 21 آذر 1395 جلسه کتابخوان توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی استان قم برگزار شد. در این جلسه که با مشارکت انجمن کتابداری استان قم به مناسبت هفتۀ پژوهش و با حضور اساتید، دانشجویان و کتابداران استان برگزار شده بود، شش کتاب معرفی شد:
1.تعامل اطلاعاتی انسان/ رایا فیلد. معرفی: یعقوب نوروزی.
2.فراداده‌ها / سید مهدی طاهری و .... معرفی: مرتضی محمدی استانی.
3.جستجوی اطلاعات ... / دونالد کیس. معرفی: رضا کریمی.
4.روش تحقیق کیفی ضد روش / احمد محمد پور. معرفی: عیسی زارعی.
5.پژوهش مولد و ماندگار / مریم نظری. معرفی: مهدی محمدی.
6.نقد منابع اطلاعاتی / فریبرز درودی. معرفی: عبدالحسین طالعی.
آنچه در پی می‌آید، گزارشی است مکتوب از نکاتی که در سخنرانی ده دقیقه ای ارائه کردم.

* * *

1.پژوهش لازمۀ اصلی توسعه است. کتاب رکن اصلی پژوهش، ارزیابی ضرورت جدّی مطالعه، و نقد ابزار اصلی ارزیابی.
2.دو خاطره از دو استاد پیشکسوت:
از استاد دکتر فریده عصاره شنیدم که زمانی کتاب فارسی در این رشته اندک بود و ما هر آنچه می‌خواستیم، مجبور بودیم از کتابهای انگلیسی بگیریم. ولی اکنون با مشکل تعدد منابع (کتاب و مقاله و ...) در زمینه‌های مختلف رشته مواجهیم.
شادروان دکتر حری در یکی از سرمقاله هایش نوشته بود که زمانی مشکل رشته، کمبود مجلات تخصصی بود، ولی اکنون مشکل ما کثرت مجلات شده، که زمینه تخصصی آنها درست تعریف نشده است.
این مطالب، بخشی از ضرورت نقد منابع اطلاعاتی را نشان می‌دهد.
3.انفجار اطلاعات و آلودگی اطلاعاتی نیازی به تذکر ندارد. راهکار رهایی از این چالش نقد روشمند منابع است که پیش نیاز اصلی آن آموزش چنین روشمندی است و متأسفانه این آموزۀ مهم هیچ جایی در برنامه رسمی درسی ندارد.
4.این کتاب، در حجمی متوسط (215 صفحه) مهمترین نکات آیین نقد را می‌آموزد: هشتاد نکته، که در توضیح هر کدام، بین 300 تا 1000 کلمه آمده است. همچنین دو مقاله نقد کتاب که اجزای نقد در آنها به شیوۀ آموزشی توضیح داده شده است.
5.برخی از فواید و بهره‌هایی که از این کتاب می‌گیریم:
یکم. همه ما به زبان فارسی سخن می‌گوییم، ولی بطور طبیعی نه بر اساس دستور زبان، در حالی که بیشتر افراد یا اساسا دستور زبان نمی دانند یا اینکه در حدّی متوسط که قدرت تعلیم آن را ندارند. اما ضرورت دانستن آن را همگان واقفند، به ویژه برای نوآموز زبان فارسی. نقد نیز چنین است. شاید برخی افراد بطور طبیعی تا حدی این کار را انجام دهند، ولی بدون آموزش اصولی خطاهایی در آن راه می‌یابد. نسبت این کتاب با نقد، مانند نسبت دستور زبان با سخن گفتن طبیعی است.
دوم. این کتاب به مبتدیان راه نگارش علمی کمک می‌کند که بر ترس خود غلبه کنند و در این راه ضروری بیفتند، زیرا نوشتن معرفی کتاب، به عنوان یکی از گامهای آغازین نگارش علمی توصیه می‌شود.
سوم. نقد به علم سنجی کیفی کمک می‌کند که ضرورت جدی آن روشن است. می‌دانیم که بیشتر روشهای علم سنجی مبنای کمّی دارد، در حالی که کیفیت در این مورد لازم است.
چهارم. نقد و معرفی به اشاعۀ اطلاعات کمک حیاتی می‌رساند که یکی از اهداف اصلی حرفه است.
6.سخن آخر اینکه این کتاب، فقط درس نقد می‌دهد. اما درد نقد را باید از جای دیگر فرا گرفت: از فرآیند عملی پژوهش و انس گرفتن با آن و احساس نیاز به تحقیق در تمام کارها به خصوص زندگی علمی که همه اساتید و دانشجویان با آن درگیرند. تکرار می‌کنم: درد نقد را – با تمام ضرورتی که دارد – از این کتاب نمی توان به دست آورد.